Về cơ bản, có hai cách khác nhau để tỉa cây: tỉa để duy trì sự sống của cây; tỉa để trau chuốt và tạo dáng cho cây. Các cách tỉa yêu cầu những kỹ thuật tỉa khác nhau, để tạo cho cây những hình dáng và phong cách mang tính thẩm mỹ, nghệ thuật.
Trước khi nói chi tiết về 2 phương pháp trên, chúng ta hãy tìm hiểu những kiến thức cơ bản xem cây mọc như thế nào để chúng ta có thể hiểu cách tỉa cây bonsai.
Cây có khuynh hướng tự nhiên là mọc hướng lên trên và ra ngoài rìa, được gọi là “trội hơn ở phần ngọn”. Chức năng tự nhiên này giúp cho cây mọc cao hơn để tránh bị che bóng bởi những cây khác. Khi cây phát triển ở phần ngọn và phần rìa, phần bên trong và những cành thấp hơn sẽ chết, trong khi những cành ở trên cao mọc vô trật tự, có ảnh hưởng xấu cho cây bonsai. Kiến thức cơ bản này cho thấy không chỉ tầm quan trọng của việc tỉa cây, mà còn chỉ cho ta cách chống lại khuynh hướng mọc mạnh mẽ hơn ở phần ngọn, bằng cách tỉa phần ngọn và những phần ngoài rìa của cây mỏng hơn và xuyên thấu được.
Cách tỉa duy trì:
Điều quan trọng trong cách tỉa này là để duy trì và trau chuốt hình dáng cây. Như đã giải thích ở trên, cây sẽ tập trung mọc nhanh nhất ở phần ngọn và phần ngoài rìa, chúng ta phải tỉa những khu vực này thường xuyên để những phần phía bên trong phát triển tốt hơn.
Một phương pháp khác để tỉa cây giúp duy trì hình dáng của cây là ngắt lá, tức ngắt lá khỏi cây để buộc cây mọc lá mới. Kỹ thuật này là để giảm kích thước lá và gia tăng sự chia nhánh.
Cắt tỉa theo phong cách
Thông thường, muốn tạo dáng cho cây, những nhánh lớn sẽ phải được cắt bỏ. Quyết định xem cành nào giữ lại và cành nào cần được cắt bỏ. Việc này có lẽ sẽ rất khó khăn, không chỉ vì nó là một hành động không thể nào làm khác được, mà còn vì nó là việc phải quyết định xem hình dáng của cây sẽ trông như thế nào. Trước khi tìm hiểu nhiều hơn về kỹ thuật cắt tỉa tạo dáng này, bạn phải xem qua phần nghiên cứu theo từng trường hợp trong website, nơi bạn sẽ tìm thấy những ví dụ về những kinh nghiệm cắt tỉa tạo dáng của những người chăm sóc bonsai.
Khi nào? Nói chung, thời gian thích hợp để tạo dáng cho cây là đầu mùa xuân hay cuối mùa thu (chỉ ngay trước và sau mùa cây phát triển).